In dit blog leg ik uit wat het betekent om een hoogsensitief persoon (HSP) te zijn. Misschien heb je zelf ontdekt dat je hooggevoelig bent, of ken je iemand met deze eigenschap. Maar wat houdt het precies in en hoe werkt het brein van een HSP?
Wat is HSP?
HSP staat voor Highly Sensitive Person, oftewel een hoogsensitief persoon. Hooggevoeligheid is geen ziekte of stoornis, maar een aangeboren eigenschap waarbij het zenuwstelsel gevoeliger is dan gemiddeld. Als HSP ben je gevoeliger voor prikkels uit de omgeving, zoals geluiden, geuren of emoties van anderen. Je zintuigen staan scherper afgesteld en alles wat je waarneemt, wordt diepgaand verwerkt in je brein, wat vaak meer tijd en energie kost.
Het brein van een HSP
Een van de belangrijkste kenmerken van het HSP-brein is dat het minder goed in staat is om informatie te filteren. Waar niet-HSP’s automatisch veel prikkels kunnen uitsluiten, komt bij HSP’s veel meer binnen dat allemaal verwerkt moet worden. Dit kan leiden tot overprikkeling, omdat het brein voortdurend “aan” staat.
Daarnaast zijn bij HSP’s vaak meerdere hersengebieden tegelijk actief, waardoor prikkels intens worden verwerkt en HSP’s meer opmerken in sociale situaties, hun omgeving en hun eigen gedachten. Dit diepgaande denken kan ervoor zorgen dat HSP’s gevoeliger zijn voor kritiek en sociale afwijzing.
Gevoelig voor afwijzing
Dat hoogsensitieve mensen vaak extra gevoelig voor afwijzing zijn, komt volgens psycholoog en HSP-expert Elaine Aron, omdat HSP’s meer prikkels waarnemen en deze intens verwerken. Zo krijgen negatieve ervaringen extra gewicht. Dit kan leiden tot een grotere impact van afwijzing, die dieper binnenkomt dan bij niet-HSP’s.
De innerlijke criticus bij HSP’s
HSP’s hebben een zogenaamd ‘stop-en-check-systeem’. Dit betekent dat ze situaties eerst verwerken voordat ze in actie komen. Deze pauze zorgt ervoor dat er sociale overwegingen gemaakt worden: “hoor ik er nog wel bij?” of “heb ik de juiste beslissing genomen?” Dit diep nadenken over sociale situaties, beslissingen en de verwachtingen van anderen kan omslaan in zelfkritiek.
Door momenten steeds opnieuw te analyseren, kunnen HSP’s gaan twijfelen aan hun keuzes en gedrag, wat een kritische innerlijke stem kan versterken. Dit kan leiden tot stress, vermoeidheid en zelfs somberheid.
Overige kenmerken van HSP’s
- Sterke reactie op geluid, geur of licht.
- Behoefte aan rust en terugtrekken, vaak in de natuur.
- Snel verbanden leggen en soms stappen vooruit denken.
- Scherp rechtvaardigheidsgevoel en oog voor details.
- Houden van harmonie en veiligheid, maar moeite met plotselinge veranderingen.
- Voorkeur voor één-op-één contact boven groepssituaties
Begrip voor je eigen gevoeligheid
Het begrijpen van je hooggevoeligheid is belangrijk om beter om te kunnen gaan met prikkels en je eigen reacties. Als je je bewust bent van je gevoeligheid, kun je manieren vinden om balans te creëren en om te gaan met overprikkeling en zelfkritiek. Je kunt leren om je gevoeligheid te zien als een kracht, in plaats van een last.
Uit onderzoek blijkt dat HSP’s vaak een veilige, rustige omgeving nodig hebben om goed te kunnen functioneren. Veel HSP’s ervaren dat ze een ‘vol hoofd’ hebben en willen graag minder kritisch zijn naar zichzelf. Door beter te begrijpen hoe jouw HSP-brein werkt, kun je stappen zetten naar meer zelfacceptatie en innerlijke rust.
Conclusie
Hooggevoeligheid is een diepgeworteld temperament en geen zwakte. Het stelt je in staat om intens waar te nemen en diep na te denken. Door deze eigenschap beter te begrijpen en ermee om te leren gaan, kun je als HSP een rijker en evenwichtiger leven leiden.
Twijfel je er nog aan of je HSP bent? Doe dan deze test!
Heb je vragen of wil je meer weten over hoe je als HSP beter kunt omgaan met je gevoeligheid? Neem dan gerust contact op met mij voor een gratis online kennismakingsgesprek!
Mijn inspiratiebronnen voor dit blog zijn Esther Bergsma en Elaine Aron.
